Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Çalışmaları, Makedonya

Stobi Antik Kenti’ndeki ilk kazılar 19. Yüzyılda başlamıştır. 1. Dünya Savası esnasında Alman memur Hald, sitedeki ilk sistematik kazılara başlamış, Palikura’daki bazilika ve diğer iki bazilikanın bazı bölümleri gün ışığına çıkarmıştır.

1918’den sonraki kazılar,  Mimar F. Krischen tarafından koordine edilmiştir. F. Krischen, Mezarlık Bazilikası ile Piskoposluk Bazilikası’nın bir kısmını keşfetti.

1923 ve 1940 yılları arasında Stobi sistematik olarak Belgrad Ulusal Müzesi tarafından kazılmıştır. Önce Austrians B. Saria ve R. Eger tarafından yönetilen kazı çalışmaları 30’lu yıllarda genişletilmiş ve Zagreb’ten Ć. Truhelka, Belgrad’tan V. Petković, J. Petrović and Ð. Mano – Zissitarafından yürütülmüştür. Aynı zamanda ekip içerisinde Kopenhag, Münih ve Belgrad’tan mimarlar da bulunmaktaydı.

17 yıllık bir dönemde emeği geçen bir çok işçi ile birlikte Stobi antik kenti kazı ekibi,  Tiyatro, Piskoposluk Bazilikası, Piskopos Rezidensı, Via Sacra Caddesi, Heraclea Kapısı, Tekstil Atölyesi (Domus Fulonica), Kuzey Bazilika, Merkez Bazilika ve Sinagogu, Polycharmos Evi, Büyük ve Küçük Banyo, Peristeria Evi, Theodossian Sarayı, Parthenius Evi, Mezarlık Bazilikası ve Palikura’daki Bazilika kazılarında büyük başarı elde etmiştir.

Üsküp Arkeoloji Müzesi ve Kültürel Eserleri Koruma Ulusal Enstitüsü 1955 ve 1969 arasındaki dönemde kısmi inceleme ve koruma yapmıştır.

70’li yıllarda Austin Üniversitesi ve Veles Ulusal Müzesi Stobi Antik Kenti’nde kapsamlı bir kazı projesine başladı. Bu ortak proje James Wiseman ve Ð. Mano – Zissi önderliğinde koordine edilmiştir. Araştırmalar daha önceden ortaya çıkarılan yapılarda devam ettiği gibi yeni yapıları da gün ışığına çıkardı.
Bu kazılar neticesinde, Virginia Anderson Stojanović tarafından hazırlanan önemli bir eser  “Stobi’nin Roma ve Helenistik Çömlekleri ” adıyla yayınlandı. Sonrasında Tiyatro ve Batı Mezarlığı ile ilgili eserler de yayınlanacaktı.

80’li yıllarda Bazilikalar Blaga Aleksova tarafından işaretlendi ve bir çok yapı Živoin Vinčić tarafından korumaya alındı.
1992 ve 1995 yılları arasında, E-75 karayolu üzerindeki inşaat çalışmaları Batı Nekropolü kurtarma kazılarını başlattı. Makedonya Müzesi ve Kültür Anıtları Koruma Ulusal Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen proje sırasında 1501 mezar ortaya çıkarılırken aynı zamanda Stobi antik kentinde yer alan ikinci büyük kilise olan “Ekstra Muros Bazilika” keşfedildi.

2000 – 2002 yıllarında savunma duvarının güneybatı bölümü koruma altına alındı ve restore edildi. Koruma projesi Kültür Anıtları Koruma Ulusal Enstitüsü tarafından Zoran Georgiev öncülüğünde gerçekleştirildi.
2005 yılında Ulusal Koruma Merkezi tarafından, Piskoposluk Bazilikası, Via Sacra caddesi ve caddedeki kolonlar ile çevrelenmiş atölye oldukları düşünülen yarım daire şeklindeki odalar, Sivil Bazilika, Peristeria ve Theodosius Sarayları, Tiyatro’nun kuzeyinde bulunan ve “Casino” olarak adlandırılan lüks rezidens yapılarının bir kısım duvarlarında konservasyon çalışmaları uygulandı.
2003 – 2008 yılları arasında CISS sponsorluğunda Makedonya Müzesi tarafından Mila Shurbanovska önderliğinde kazılara devam edildi ve “Kemerli Yapı” (Building with Arches) gün ışığına çıkarıldı.

2008 yılında Makedonya Cumhuriyeti Hükümeti tarafından desteklenen arkeolojik keşifler Makedonya Müzesi tarafından yürütülmüştür. Projenin Koordinatörü Silvana Blazhevska oldu.
9 arkeolog, 9 öğrenci ve yaklaşık 70 işçi Tiyatro’nun doğusundaki alandaki kazı faaliyetlerine dahil edildi.
Üç aylık kazı çalışmaları sırasında, 4,5 metre yüksekliğe kadar iyi derecede korunmuş oldukça etkileyici dahili doğu savunma duvarının 50 metrelik bir bölümü ortaya çıkarıldı.
Batıda Tiyatro istikametinde iki yeraltı odasına sahip bir yapı keşfedildi. Yapının mimari konsepti, dikdörtgen blokların duvar işçiliği ve mermerden dekoratif unsurlar bu yapının yeraltı odalarına sahip bir çeşit tapınak olduğunu işaret etmektedir. Tapınağın hangi tanrıya adandığı henüz bilinmemektedir.
Bu yılki kazı envanterinde tipik Geç Antik çömlek parçaları, 142 sikke, cam kap parçaları, çeşitli metal nesneler, mimari dekoratif elemanları ve mermerden bir kadın başı heykeli yer almaktadır.

2009 yılında Stobi antik kentinde arkeolojik kazılar, 6 bölgede toplam 9900m2’lik bir alanda yapılmıştır. Stobi Ulusal Enstitüsü’nden M. Phil Silvana Blaževska’nın yönettiği çalışmalar Makedon Hükümeti tarafından finanse edilmiştir.
Geniş bir alanda uygulanan Wheeler-Kenyon metodu (Mortimer Wheeler tarafından bulunan ve sonraları Kathleen Kenyon tarafından geliştirilen grid sistemi kesitlerin kesin hatlarla belirlenmesini öngörüyordu.) Erken Roma döneminden Erken Bizans dönemine dek olan periyodun değerli kültürel katmanlarının belgelenmesini sağladı. Yapılan çalışmalar neticesinde bina kazılarına ek olarak, 3568 sikke, yaklaşık 700 farklı metal obje, 150 pişmiş toprak heykelcik, cam, takı ve yüzlerce sağlam ve parçalanmış seramik kaplar gün ışığına çıkarıldı.

2010 yılında Stobi antik kentinin ana faaliyetlerine iki kazı projesi ve iki koruma projesi dahil edildi. Stobi Ulusal Enstitüsü’nden Silvana Blaževska projelerin direktörü oldu.
Makedon Hükümeti tarafından desteklenen düzenli kazılar, 2009 yılında başladı ve 2010 yılında devam etmiştir. "Peristeria Evi" mozaikleri konservasyonu bu büyük kazı projesine dahil edilmiştir.

2011 yılında üç kazı projesi ve beş konservasyon projesi Stobi Ulusal Enstitüsü tarafından Silvana Blaževska öncülüğünde gerçekleştirildi.
Nisan ve Ağustos döneminde Peristeria Evi ve Batı Nekropolü’nde kazılar yapıldı. Peristeria Evi’nde yapılan çalışmalarda mozaiklerinin korunması ve belgelenmesine odaklanıldı.
Bu senenin en ilgi çekici keşiflerinden biri MS 1. Yüzyıla tarihlenen çömlek fırını oldu. Phillip V ve Perseus zamanından dört mezar, seramik kaplar, pişmiş toprak heykelcikler, metal nesneler ve bir kandil içeriyordu. Çömleklere bakılırsa, ana kaya üzerindeki en alt tabaka Geç Tunç Çağı ve Geçiş dönemine (11. / 10. yy) aitti. Sonraki faaliyetlere göre oldukça mütevazi kabul edilen bu kalıntılar Stobi’nin tarih öncesi çağdan beri var olduğunun bir kanıtıydı.
Peristeria Evi mozaikleri konservasyonunun ikinci aşaması olarak farklı parçaların temizliği ve rötuş çalışmaları Eylül – Ekim aylarında gerçekleştirildi. Üçüncü aşamanın sonunda mozaiklerin orjinal konumuna geri yerleştirilmesi 2012 yılının ilk yarısına kadar sürdü.
ABD Büyükelçiler Kültürel Koruma Fonu tarafından finanse edilen Piskoposluk Bazilikası’ndaki fresklerin korunması projesinin son aşaması, Nisan ve Ağustos ayları arasında tamamlanmıştır.
Bulgaristan’dan Balkan Miras Vakfı ortak çalışması ile üç farklı uluslararası projeyi sonuçlandırdı: Roma Çömlek Atölyesi koruma, dökümantasyon ve restorasyonu, Freskoların koruma ve dökümantasyonu ve Arkeolojik Alan Okulu.

2012 yılında Stobi antik kentindeki araştırmalar R. Makedonya Hükümeti tarafından finanse edilmiş ve beş ayrı konumda yapılmıştır: Tapınak, Tiyatro, Piskoposluk Bazilikası, Batı Nekropol ve Yarımdaire Atölyeleri.
2012 yılında, koruma ve restorasyon içeren altı proje gerçekleştirilmiştir. Bu projeler Kültür Bakanlığı, Hükümet ve Uluslararası Mozaik Restorasyon ve Konservasyon Atölyesi tarafından finanse edilmiştir.
Kazı ve korumanın yanı sıra, Stobi Ulusal Enstitüsü ve Makedonya Ulusal Bankası "Stobi Piskoposluk Bazilikası’nda erken Hıristiyanlık dönemi Duvar Resimleri" sergisi açıldı. Sergiyi freskler ve fresklerin korunması ile ilgili basılı bir yayın izledi.
Geleneksel "Arkeolojik Makedonya" sergisi 29 Aralık tarihinde Makedonya Müzesi'nde açıldı ve Stobi antik kentinde 2011 ve 2012 yıllarında gün ışığına çıkarılan eserler sergilendi.

2013 yılında Stobi Ulusal Enstitüsü üç kazı projesinin yanısıra, sekiz mimari ve hareketli buluntuların konservasyon ve restorasyonu projesi gerçekleştirdi.
2007 – 2013 yılları arasında Makedonya Cumhuriyeti’nde ortaya çıkarılan en ilginç buluntuları içeren retrospektif sergisi "Arkeoloji 2007 - 2013" resmi olarak Üsküp Şehir Müzesi'nde, Aralık ayında açıldı.

• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
• Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım Stobi Antik Kenti Kazı ve Onarım
•